मिर्गौला हाम्रो शरीरको महत्वपूर्ण अंग हो । हाम्रो शरीरमा दुई वटा मिर्गौला कम्मर माथि मेरुदण्डको दुई तिर सिमीको आकारमा रहेका हुन्छन् ।
२४ घण्टामा दुवै मिर्गौलाले जम्मा १ सय २० लिटर देखि १ सय ५० लिटरसम्म रगत छान्द छन् । यस्तै त्यो मध्ये २ लिटर जति पिसाबको रुपमा शरीरबाट बाहिर र बाँकी पुनः अवशोषित हुन्छ ।
शरीरमा उत्पादित विजातीय पदार्थ, अनावश्यक पदार्थ र औषधिहरु पिसाबको रुपमा बाहिर पठाउन मिर्गौलाको ठूलो भूमिका हुन्छ । यी बाहेक मिर्गौलाको अन्य कार्य पनि छन् ।
मिर्गौलाको काम यस्तो छ
–रेनिन नामक हर्मोनको उत्पादन गर्नु । जसले रक्तचापलाई नियन्त्रित गरिरहेको हुन्छ,
– लवण, खनिज तथा जल तत्वको सन्तुलन मिलाउनु,
– रक्तचाप, तापमान नियन्त्रित गर्नु,
–अम्ल–क्षरको सन्तुलन मिलाउनु,
–शरीरको आन्तरिक वातावरण सन्तुलन राख्नु ।
किन बढ्दैछन् मिर्गौलाका बिरामी ?
आजभोली मिर्गौलाका बिरामी दिन प्रतिदिन बढ्दै गएका छन् । विश्व स्वस्थ्य संगठनका अनुसार विश्वभर कुल जनसंख्याको दश प्रतिशत व्यक्ति मिर्गौला रोगबाट प्रभावित छन् । प्रत्येक वर्ष विश्वमा १४ लाख व्यक्तिले मिर्गौला प्रत्यारोपण गराइरहेका हुन्छन् ।
नेपालमा मासिक २५ सय जनालाई मिर्गौला सम्बन्धि रोग देखा परेको छ ।
मिर्गौला रोगको कारण
–हानिकारक रासायनिक पदार्थको अनियमित प्रयोग गरिएका खाद्य वस्तुको अधिक प्रयोग,
–अत्याधिक मात्रामा दुखाइका औषधि ( पेन किलर औषधि)को प्रयोग,
–बढ्दो उच्च रक्तचाप र मधुमेह रोग,
–उच्च रक्तचाप, मधुमेह जस्तो रोगमा प्रयोग गरिने केमिकल औषधिहरुको लामो समय सम्मको प्रयोग,
– एन्टिबायोठिकको अत्याधिक प्रयोग,
–मिर्गौलाको संक्रमण तथा यसको समयमै उपचार नहुनु ।
मिर्गौलामा संक्रमण देखिदा यसको समयमै उपचार नभए मिर्गौला फेल हुन्छ । मिर्गौला फेल भएमा निरन्तर डायलाइसिस वा मिर्गौला प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने हुन्छ ।
मिर्गौला रोगकाे लक्षण
–अनुहार र आँखाका डिल सुन्निनु,
–शरीर सुन्निनु,
–मिर्गौलाको जाँचमा वा रगतमा यूरिया, क्रियाटिनिन जस्ता तत्व वा एल्वुमिवको मात्रा बढी देखिनु,
– पिसाबको मात्रा, गन्ध, रंग र स्वरुप परिवर्तन हुनु ।
मिर्गौला रोगबाट कसरी बच्ने ?
–दिनभरीमा पटक–पटक पानी प्रशस्त पिउने,
– टाउको दुख्यो भन्दैमा वा समान्य बिरामीमा जथाथावी आफ्नै इच्छाले दुखाइका औषधि तथा एन्टीवायोटिकहरु प्रयोग गर्नु हुँदैन,
– मधुमेह वा उच्च रत्तःचापमा यथासम्भव स्वस्थ्यकर्मीको परामर्शमा औषधि सेवन गर्ने,
–रासायनिक तत्व प्रयोग नगरिएका खाद्य पदार्थको प्रयोग गर्ने,
– सन्तुलित आहार खाने,
– नियमित शारीरिक व्यायाम गर्ने,
– सक्रिय जीवनशैली अपनाउने,
– मधुमेह, उच्च रक्तचाप लाग्न नदिने र यी रोग लागेमा समयमै नियन्त्रणको उपाय अपनाउने,
–प्रसस्त मात्रामा फलफूल तथा सागपात खाने,
– मिर्गौला रोग लाग्नै नदिन नियमित रुपमा सुगर, पिसाव, युरिया, क्रियाटिनिन परीक्षण गराउनुपर्छ ।
